میرزا حسن رشدیه در پنجم رمضان ۱۲۷۶ ه.ق (۱۲۳۹ ه.ش) در تبریز چشم به جهان گشود. وی به دلیل ذکاوتش در مکتب خانه مورد توجه قرار گرفت. میرزا حسن در جوانی برای تحصیل به عنوان عالم دینی قصد نجف کرد؛ اما مطلب روزنامهی ثریا مبنی برمیزان بالای سواد در اروپا نظرش را تغییر داد و عازم بیروت شد تا با آموزش نوین آشنا شود و آن را برای هموطنان ایرانی خود بکار برد.
رشدیه ابتدا در ایروان، دبستانی را به شیوهی نوین برای ایرانیان تاسیس کرد و سپس اولین مدرسه تبریزبا نام رشدیه را در سال ۱۲۶۷ ه.ش دائر کرد. وی بارها به دلیل تعطیل شدن مدارسی که دایر کرده بود از تبریز خارج شد و به تبریز آمد و با وجود سختیها، غارت و آزاری که از جانب جاهلان دینی میدید با فروش اموال خود، باز مدرسهای برپا مینمود. میرزا حسن بارها به دلیل افکار سیاسی و آزادیخواهانهاش دچار تبعید و فقر شد اما هرگز از اندیشهها و اعمال ترقیخواهانهاش دست نشست.
یادداشت از: گروه آنار (تحریریه وب سایت نسیم تبریز)
متنن کامل این یادداشت را در وب سایت نسیم تبریز بخوانید:کلیک کنید
نشر از بولتن فرهنگی هنری تبریز