اطلاعیه

اگر رویدادی وجود دارد که می‌خواهید بقیه هم از آن با خبر شوند، اطلاعات رویداد را (عکس و توضیحات مناسب)
به ایمیل info[at]ebultan.com ارسال نمایید تا به صورت رایگان و با نام خودتان در بولتن درج گردد.

انتخاب سردبیرگردشگریگردشگری داخل شهر

گردشگری تبریز – باغ کمال

باغ کمال تبریز

قرن هشتم هجری قمری ، دورانی که ظلم و ستم مغولان شدت یافته بود ، هر کسی سعی داشت تا به مکانی امن پناه ببرد . عارف و شاعر نامی خجند ( در تاجیکستان ) ، شیخ کمال الدین مسعود خجندی در چنین روزگاری قصد حج نمود . او در بازگشت ، گذرش به شهر تبریز افتاد .
باغ شهر تبریز او را چنان به وجد آورد که در این شهر اقامت گزید .

از بهشت خدای عزوجل
تا به تبریز نیم فرسنگ است .

کمالات کمال در سلطان حسین بن سلطان اویس جلایری ( ۷۷۶_ ۷۸۴ ه.ق) اثر کرده و او کمال را در ولیانکوی مستقر نمود . و باغی به او اهدا کرد و برای شیخ خانقاهی در باغ ساخت .
می گویند در سال ۷۸۷ هجری تفتامش خان به تبریز لشگر کشید و شیخ را به پایتخت خود «سرای» برد .
کمال چهار سال را در سرای سپری کرد . در این چهار سال مدام هوای تبریز داشت .

تبریز مرا بجای جان خواهد بود
پیوسته بدو دل نگران خواهد بود
تا در نکشم آب چرنداب و گجیل
سرخاب ز چشم من روان خواهد بود

پس از چهار سال اقامت در سرای کمال به تبریز بازگشت و تا پایان عمر در ولیانکوی زیست و پس از مرگ در همان باغ مدفون گشت و باغ به باغ کمال شهرت یافت .
باغ کمال در محله بیلانکوه قدیمی ترین بخش از باغمیشه قرار دارد . باغمیشه خود از قله و سیابان (سیاوان) و بیلانکوه تشکیل شده است .
محمد امین حشری تبریزی در روضه اطهار خویش نگاشته است که چهارصد و هشتاد ولی در ولیانکوی مدفونند و بدین سبب ولیانکوه اش گفتند . ( حشری ۱۳۷۱ : ۶۳ )
باغ کمال در ساحل جنوبی مهرانرود و در جانب غربی پل ولیانکوی قرار دارد .
در دوران شکوه و عظمت ربع رشیدی یکی از محلات مهم شهرک رشیدی بود . و شاید محله علما بوده باشد .
شاه اسماعیل صفوی در ۹۰۷ هجری قمری ، تشکیل دولت شیعی صفوی را اعلام کرد و تبریز را پایتخت خود قرار داد. وی در سال ۹۱۶ هجری خراسان را فتح کرد. وی در بازگشت از هرات ، کمال الدین بهزاد ، هنرمند نگارگر (مینیاتوریست) دربار تیموری را به تبریز آورد . بهزاد بیست و پنج سال در تبریز زیست و به سال ۹۴۲ هجری در همین شهر فوت کرد . او را در کنار کمال خجندی دفن کردند . هر چند برخی معتقدند که وی به هرات بازگشته و در کوه مختار مدفون است .
از برترین آثار بهزاد می توان به نگاره های بهزاد در بوستان سعدی به خط منحصر به فرد میر علی کاتب اشاره کرد که برای سلطان حسین بایقرا انجام داده بود و هم اینک در مصر و موزه ملی قاهره است .

در همان دوران حکومت صفویان نظام الدین سلطان محمد ، بزرگترین هنرمند مکتب نگارگری تبریز در این باغ دفن شد . وی در دوران آق قویونلوها در دربار آنها بود و سپس در دوران صفویه به دربار شاه اسماعیل راه یافت . (اوزون حسن آغ قویونلو از طرف مادری جد شاه اسماعیل بود . )
از شاهکارهای او می توان به « پیرزن و سلطان سنجر » و «معراج پیامبر» اشاره کرد .
در دوران صفویه ، سلطان محمد مجلد ساز ( جلد ساز ) ، مولانا طوسی (شاعر) و مشربی شروانی نیز در این باغ مدفونند .
در نقشه دارالسلطنه تبریز که سال ۱۲۹۷ هجری قمری کشیده شده و نقشه ارزشمند و دقیقی است و با مشروطه همزمان است . محل باغ کمال و مقبره آن به عنوان قبرستان و باغ شیخ کمال مشخص شده است .

سال ۱۳۳۷ ، عزیز دولت آبادی ، شاعر و نویسنده معاصر تبریزی ، دیوان خجندی را تصحیح و آماده چاپ نموده و برای مشخص نمودن مقبره کمال ، به جستجوی آن در باغ کمال پرداخت . اما اثری از گور نیافت . کتاب را چاپ کرد.
وی در سال ۱۳۴۰ دوباره به جستجوی گور شیخ پرداخت و در نتیجه این کند و کاوها به چهار طاقی سرداب گونه با سقفی ضربی و به شیوه ایلخانی رسید . بدین ترتیب خانقاه کمال سر از زیر خاک بیرون آورد .
یک دهه بعد در سال های ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ انجمن آثار ملی (بنیاد فرح پهلوی ) با پاکسازی محوطه باغ کمال ، ساختمان مقبره را تعمیر کرده و دو سنگ قبر صندوقی روی مزار کمال خجندی و کمال بهزاد نصب شد . این دو سنگ امروز در موزه آذربایجان هستند . و به جای آن ها سنگ مرمر نصب شده است .

سال ۱۳۷۷ این باغ تحت شماره ۲۰۵۶ در فهرست آثار ملی قرار گرفت .
باغ کمال در سال های اخیر ( از سال ۸۲ ) هنرستان نگارگری است . که بر اساس مصوبات تازه ، دیگر دانشجو نمی پذیرد و احتمالا این مجموعه به موسسه آموزشی برای کارکنان بخش هایی چون صنایع دستی و میراث فرهنگی تغییر کاربری دهد .
همچنین بخشی از کتابخانه اداره کل میراث فرهنگی به این محل منتقل شده است .
بازدید از این باغ در تمام روزهای کاری از ساعت ۷:۳۰ تا ۱۷:۳۰ برای عموم آزاد است .

متن و عکس از سعید احمدزاده
نشر از بولتن فرهنگی هنری تبریز

 

پاسخ دهید

شبنم
کارشناس الکترونیک-سردبیر و مدیر روابط عمومی بولتن فرهنگی هنری تبریز - کارشناس تولید محتوا***کوهنوردی ؛‌طبیعت گردی و سفر از بایدهای زندگی من هستند.