اطلاعیه

اگر رویدادی وجود دارد که می‌خواهید بقیه هم از آن با خبر شوند، اطلاعات رویداد را (عکس و توضیحات مناسب)
به ایمیل info[at]ebultan.com ارسال نمایید تا به صورت رایگان و با نام خودتان در بولتن درج گردد.

انتخاب سردبیرگردشگریگردشگری داخل شهر

گردشگری تبریز – حمام نوبر

یکی از جاذبه های تاریخی شهر تبریز حمام نوبر میباشد،حمامی با معماری خیره کننده و هنرمندانه،که قدمت آن به دوره ی قاجار برمیگردد. 
حمام نوبر یکی از باشکوه ترین ابنیه ایرانی به جای مانده از دوره قاجاریه است و بعنوان اولین و بزرگترین سفره خانه سنتی شهر تبریز فعالیت دارد که برای اولین بار در آثارملی ایران به ثبت رسیده است. این اثر تاریخی خوشبختانه از گزندحوادث طبیعی و تاریخی در امان مانده و ستون های سنگی بکار رفته در این شاهکار معماری،باعث جذب علاقمندان و دانشجویان معماری و هنر از سراسر جهان شده است.و در واقع یکی ازجاذبه های گردشگری شهر تبریز میباشد.
در نقشه شهر تبریز که پیش از سال ۱۲۴۳هجری قمری تهیه شده،این حمام در نزدیکی دروازه نوبر مشخص شده و در نقشه دارالسلطنه تبریز که متعلق به سال۱۲۹۷ هجری قمری میباشد،این بنابا نام ”حمام وزیر” مشخص شده است.حمام نوبر پس ازمرمت بعنوان اولین ”سفره خانه سنتی تبریز” آغاز بکارکرده است.
این حمام تاریخی با مساحت تقریبی ۷۰۰مترمربع،حدود۱۴۰سال پیش توسط معماری بنام”بالاکاظم” از اهالی قره آغاج ساخته شد و باتوسعه شهر تبریز و تخریب دروازه قدیمی،درناحیه مرکزی شهرتبریز و در تقاطع خیابان های امام خمینی و تربیت،روبروی کاخ شهرداری تبریز،واقع شده است.

در دوره ایلخانی همانند سایر فعالیت های معماری عام المنفعه حمام های بسیاری در شهر تبریز و سایر شهرهای اطراف ساخته شد، ولی ساختمان بسیاری از این حمام ها بدلیل رطوبت و گرمای زیاد و از طرفی زلزله ویرانگر و حوادث تاریخی شهرتبریز در دوره های مختلف ویران شدند.لازم بذکر است پیشتر و در دوره ایلخانی حمام ها بیشتر در کنار کاروانسراها و اطراف دروازه ی شهر قرار داشتند.

بعدها بتدریج با توسعه تبریز و تخریب دروازه قدیمی،بنای حمام نوبر درمرکز شهر تبریز قرار گرفت.حمام نوبر دارای دوبخش اصلی سریینه و گرم خانه است؛ سریینه یا رختکن حمام فضایی بزرگ با قاعده هشت ضلعی است که بخش میانی آن طاق بندی شده و گنبد روی هشت ستون سنگی استوار است.
علاوه براین،حوضی هشت گوشه نیز در وسط این بخش قراردارد که گرداگرد آن با سکوهایی احاطه شده است.بخش گرمخانه نیز دارای طاق و گنبد بزرگی است که به همراه ستون ها و سرستون های سنگی مقرنس کاری شده،سریینه و اجرای کاربندی و ترکیب آجر و کاشی و پوشش معقلی مناسب حمام و همچنین کتیبه های مصور زیبای ورودی جلوه خاصی به این بنای تاریخی بخشیده اند.
سالن اصلی حمام دارای چهارپایه سنگی در مرکز سالن است و ستونی بزرگ بخش مرکزی را پوشانده است.میان در،این حمام، با قاعده ای مستطیل شکل، با تغییر زاویه حرکت از سریینه به گرمخانه وصل میشود.
گرم خانه نیز در میانه فضایی با قاعده مربع با چهارستون هشت وجهی دارد.بر گرداگرد این بخش دیگر فضاهای گرمخانه قراردارد که به سبب تصرفات اخیر،صورت اصیل آنها به درستی مشخص نیست.به احتمال زیاد ضلع شمالی گرم خانه محل خزینه ها بوده است.بنای حمام دارای دو ورودی ازخیابان های مجاور میباشد.ورودی اصلی به دالانی طویل گشوده میشود.این دالان به یک مغازه و در انتها به سریینه حمام راه می برد.
ورودی دوم مسیری پلکانی دارد و مانند ورودی اصلی،تنهابه حمام اختصاص ندارد و به مغازه و قهوه خانه ای راه پیدا میکند.
دو راه ورودی حمام در دوسوی سریینه واقع میباشد.این ورودی ها و درگاه ورودی به میان در،چنان درسه گوشه سریینه واقع شده اند که مسیرهای ورود و خروج صورتی منظم ومشخص یافته اند.
از جمله عناصرتشکیل دهنده کالبدی بنای حمام می توان به آجر،ملات وگچ  درجرزها وسقف ها و سنگ تراش خورده درستون ها و کف ها اشاره کرد.
این بنای زیبا و قدیمی اگرچه پیش تر با کاربری حمام مورداستفاده قرارمیگرفت،ولی در سالهای گذشته به دلیل موقعیت مکانی و رطوبت موجود دچار آسیب های فراوانی شده و چندین بار از سوی سازمان میراث فرهنگی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. این اثر تاریخی برجسته در قالب طرح پردیسان،با همان الگوی قدیمی و بدون هیچ دخل و تصرف در فضاهای معماری، تغییرکاربری یافت و با نام”سفره خانه سنتی شهریار” دایر شد.درراستای بهره برداری بهینه ازتمام فضاهای حمام،فضاهای سریینه وگرمخانه به سفره خانه وفضای پشت بام به چایخانه واجرای مراسم پرده خوانی ونقالی اختصاص یافته است.
گفتنی است این بنا و اثرتاریخی در۱آذرماه سال ۱۳۷۸خورشیدی،باشماره ثبت ۲۵۱۲،ازسوی میراث فرهنگی درفهرست آثارملی ایران به ثبت رسید وبه بخش خصوصی واگذارگردید.
لازم به ذکر است در تاریخ نگارش این یادداشت حمام نوبر موقتا آماده بازدید عموم نبود و به محض گشوده شدن درب این مکان این یادداشت ویرایش و اطلاعات بازدید درج خواهد شد.

متن از م.جبارپور
نشر از بولتن فرهنگی هنری تبریز

پاسخ دهید

شبنم
کارشناس الکترونیک-سردبیر و مدیر روابط عمومی بولتن فرهنگی هنری تبریز - کارشناس تولید محتوا***کوهنوردی ؛‌طبیعت گردی و سفر از بایدهای زندگی من هستند.